FDI News | Taiwan
Xung đột Nga-Ukraine châm ngòi cho khủng hoảng nhiên liệu, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến khoản lỗ khổng lồ của Taipower
Tình hình tài chính của Công ty Điện lực Đài Loan (Taipower) trong những năm gần đây đã gây ra nhiều tranh cãi. Trước một số ý kiến cho rằng chính sách “quê hương phi hạt nhân” là nguyên nhân chính, Taipower đã nhiều lần nhấn mạnh rằng yếu tố cốt lõi gây ra các khoản lỗ nặng nề trong những năm gần đây là do giá khí đốt tự nhiên và than đá trên toàn cầu tăng vọt lên mức lịch sử sau khi chiến tranh Nga-Ukraine bùng nổ vào năm 2022. Theo dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), cuộc khủng hoảng năng lượng do chiến tranh gây ra đã khiến chi phí sản xuất điện trên toàn thế giới tăng mạnh. Taipower chỉ ra rằng, với tư cách là bên mua chính nhiên liệu phát điện, công ty đã phải mua nhiên liệu với giá cao để duy trì nguồn cung điện ổn định trong nước. Khoản chi phí vượt dự toán này chính là nguyên nhân trực tiếp và chủ yếu nhất gây ra các khoản lỗ trong sổ sách kế toán.
Cái giá của “quê hương phi hạt nhân”: Mối liên hệ tất yếu giữa chuyển đổi cơ cấu năng lượng và chi phí phát điện
Việc Đài Loan từng bước hướng tới một “quê hương phi hạt nhân” là một lộ trình chuyển đổi năng lượng dài hạn đã được xác định, với mục tiêu tái định hình cơ cấu sản xuất điện của quốc gia, giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân và tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, bản thân quá trình chuyển đổi này cũng liên quan đến sự thay đổi trong cơ cấu chi phí. Taipower giải thích rằng sau khi các tổ máy điện hạt nhân lần lượt ngừng hoạt động, khoảng trống điện năng chủ yếu được lấp đầy bởi các tổ máy điện khí, mà chi phí phát điện bằng khí lại gắn liền trực tiếp với giá nhiên liệu quốc tế. Do đó, khi thị trường nhiên liệu toàn cầu có biến động mạnh, áp lực chi phí phát điện của Đài Loan cũng tăng theo. Mặc dù chuyển đổi năng lượng là một kế hoạch dài hạn, nhưng việc giá nhiên liệu tăng vọt do chiến tranh Nga-Ukraine gây ra chắc chắn là chất xúc tác biến áp lực tiềm ẩn này thành những khoản lỗ thực tế khổng lồ.
Thách thức chung của ngành điện toàn cầu: Các cường quốc điện hạt nhân cũng khó thoát khỏi làn sóng tăng giá điện
Điều đáng chú ý là làn sóng thua lỗ và áp lực tăng giá điện này không phải là vấn đề riêng của Đài Loan, mà là một thách thức mang tính toàn cầu. Ngay cả những quốc gia phụ thuộc nhiều vào điện hạt nhân cũng không thể tránh khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng lần này. Ví dụ, Pháp, quốc gia có tỷ lệ điện hạt nhân chiếm gần 70%, và Hàn Quốc, với tỷ lệ khoảng 30%, trong những năm gần đây đều đã phải nhiều lần tăng mạnh giá điện trong nước do không thể chịu nổi áp lực chi phí nhiên liệu, với mức tăng có lúc vượt quá 50%. Hiện tượng này cho thấy, ngay cả khi sở hữu tỷ lệ điện hạt nhân cao, khi đối mặt với rủi ro hệ thống từ thị trường nhiên liệu quốc tế, các công ty điện lực ở nhiều quốc gia vẫn thường phải tăng giá hoặc nhận trợ cấp từ chính phủ để đối phó. Điều này nhấn mạnh tính chất toàn cầu của đợt thua lỗ lần này, chứ không đơn thuần xuất phát từ lựa chọn chính sách năng lượng nội bộ của Đài Loan.
Thế lưỡng nan giữa việc đóng băng giá điện và trợ cấp ngân sách: Áp lực tài chính đằng sau việc ổn định giá cả
Đối mặt với chi phí từ bên ngoài tăng đột ngột, Đài Loan đã chọn một chiến lược điều chỉnh giá điện tương đối ôn hòa. Taipower cho biết, để hỗ trợ ổn định giá cả sinh hoạt trong nước và duy trì khả năng cạnh tranh xuất khẩu của ngành công nghiệp, công ty đã gánh phần lớn chi phí nhiên liệu tăng thêm, với số tiền tích lũy vượt quá 600 tỷ Đài tệ, giúp giảm bớt áp lực lạm phát trong nước một cách hiệu quả. Tuy nhiên, mô hình dùng thua lỗ của chính mình để đổi lấy sự ổn định giá cả này khó có thể duy trì lâu dài. Taipower nhấn mạnh rằng việc chính phủ dùng ngân sách để trợ cấp cho ngành điện là một biện pháp phổ biến trên thế giới, nhưng các đề xuất ngân sách trợ cấp liên quan lại nhiều lần bị Viện Lập pháp trì hoãn, khiến tình hình tài chính của Taipower càng thêm khó khăn, rơi vào thế lưỡng nan giữa thua lỗ trong vận hành và không có cách nào để cải thiện.
Chi phí mua điện xanh chiếm tỷ trọng hạn chế, liệu năng lượng tái tạo có thực sự là thủ phạm gây thua lỗ?
Đối với những nghi ngờ từ bên ngoài rằng cơ chế mua lại điện xanh (FiT) đang làm cạn kiệt tài chính của Taipower, công ty cũng đã đưa ra lời giải thích. Theo dữ liệu của họ, chi phí mua điện xanh từ bên ngoài trong những năm gần đây chỉ chiếm khoảng 10% tổng chi phí hoạt động, không phải là nguyên nhân chính gây ra thâm hụt tài chính. Hơn nữa, khi thị trường điện xanh dần trưởng thành, đã có tới 80% các nhà sản xuất điện xanh chọn bán điện trực tiếp cho các doanh nghiệp tư nhân, thay vì bán lại cho Taipower. Taipower giải thích rằng cơ chế mua lại điện, vốn nhằm hỗ trợ giai đoạn đầu phát triển năng lượng tái tạo, là một cơ chế phổ biến được các nước trên thế giới sử dụng để thúc đẩy điện xanh. Chi phí của nó chiếm một tỷ trọng tương đối thấp trong tổng cơ cấu thua lỗ. Việc quy kết thua lỗ của Taipower cho việc mua điện xanh rõ ràng đã đơn giản hóa sự phức tạp của vấn đề.
Ngã tư đường của chính sách năng lượng
Tình hình khó khăn tài chính của Taipower là kết quả tất yếu của sự giao thoa giữa biến động thị trường năng lượng toàn cầu và các mục tiêu chính sách trong nước. Sự ổn định điện lực và cân bằng tài chính của Đài Loan trong tương lai sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc liệu giá nhiên liệu quốc tế có thể ổn định trở lại hay không, sự đồng thuận xã hội về lộ trình chuyển đổi năng lượng, và khả năng thiết lập một cơ chế giá điện có thể phản ánh chi phí kịp thời hơn, đồng thời cân bằng giữa tác động đến đời sống người dân và sự bền vững của ngành điện. Làm thế nào để tìm ra điểm cân bằng tối ưu giữa việc theo đuổi tự chủ năng lượng, bền vững môi trường và ổn định kinh tế sẽ là một bài toán nan giải mà xã hội Đài Loan phải cùng nhau đối mặt.
