By Eric｜FDI News
Doanh thu ung thư của AstraZeneca tăng gấp đôi trong 5 năm, đưa hãng trở thành một trong ba “ông lớn” tăng trưởng nhanh nhất ngành dược; tuy nhiên, đà bứt phá có bền vững khi bằng sáng chế mũi nhọn sắp hết hạn và cuộc đua liệu pháp mới ngày càng khốc liệt?
Doanh thu bùng nổ từ Tagrisso, Imfinzi và Enhertu
2023, mảng Oncology đóng góp 45 % tổng doanh thu AstraZeneca, đạt 18,4 tỉ USD, tăng 21 % YoY (AstraZeneca AR 2023). Tagrisso – thuốc ức chế EGFR thế hệ 3 cho NSCLC – dẫn đầu với 5,8 tỉ USD; Imfinzi (durvalumab) bứt phá 55 % lên 4,2 tỉ USD nhờ mở rộng chỉ định sang HCC & BTC. Liên doanh với Daiichi Sankyo đưa Enhertu (ADC nhắm HER2) cán mốc 2,0 tỉ USD, tăng gần gấp đôi.
Nền tảng khoa học & pipeline mở rộng liên tục
AstraZeneca sở hữu 31 chương trình giai đoạn III/đăng ký trong Oncology (tính đến T5/2024), bao phủ ADC, nhắm mục tiêu DNA-Damage Response, và miễn dịch học thế hệ mới. Hãng đổ 8,2 tỉ USD R&D 2023, riêng ung thư chiếm ~55 %. Pipeline nổi bật: datopotamab deruxtecan (TROP2-ADC) kỳ vọng nộp FDA cuối 2024; camizestrant (SERD đường uống) cho HR+ BC giai đoạn III; sapertinib (HER2dEGFR) thử nghiệm pha II/III.
Lợi thế độc quyền & hộ chiếu “multi-indication”
Việc Tagrisso được chấp thuận điều trị bổ trợ (adjuvant) giúp kéo dài vòng đời sản phẩm; trong khi Imfinzi chuyển dịch sang phác đồ kết hợp tremelimumab (Imjudo) tăng cường hiệu quả OS, tạo rào cản cạnh tranh.
Áp lực cạnh tranh và rủi ro bằng sáng chế
Kể từ 2026, nhiều biosimilar PD-(L)1 thế hệ 2 có thể làm mỏng biên lợi nhuận của Imfinzi. Tại châu Á, đối thủ nội địa (BeiGene, Innovent) tung toripalimab, sintilimab giá rẻ. Trong khi đó, Tagrisso đối mặt gefitinib-biosimilar và mô hình mua sắm tập trung tại Trung Quốc khiến giá giảm >40 % (IQVIA, 2024).
Chiến lược hợp tác ADC “chia sẻ rủi ro” giữ lửa tăng trưởng
AstraZeneca chi 6,0 tỉ USD upfront cho thương vụ ARX788 (Ambrx) và 1,0 tỉ USD cho Fusion (Targeted Alpha Therapy) chỉ trong Q1/2024, nhấn mạnh triết lý “mua sớm, mở rộng chỉ định nhanh”. Mô hình đồng phát triển với Daiichi tạo đòn bẩy khi doanh số Enhertu lên mốc 10 tỉ USD năm 2030 (Evaluate Pharma dự báo).
Thị trường oncology toàn cầu tiếp tục “nóng”, nhưng sàng lọc khắt khe hơn
Theo Evaluate, thị trường oncology toàn cầu sẽ đạt 375 tỉ USD năm 2030 (CAGR 8 %). Các cơ quan HTA (NICE, ICER) siết đánh giá chi phí-hiệu quả, buộc hãng tối ưu chiến lược giá trị. Việc Mỹ triển khai Medicare Drug Price Negotiation (IRA) có thể ảnh hưởng đến Tagrisso sau 2030, đẩy nhanh nhu cầu sản phẩm thế hệ mới.
Triển vọng 2030 – trung lập đến tích cực
- Dự phóng Citi: CAGR doanh thu Oncology của AZN 2024-2030 ở mức 7-9 %, cao hơn mức trung bình ngành (6 %).
- Động lực: ra mắt ≥4 sản phẩm mới/hoặc mở rộng chỉ định lớn mỗi năm; tỷ trọng ADC tiệm cận 30 % doanh thu Oncology vào 2030.
- Thách thức: duy trì tỷ suất EBIT>30 % khi chi phí R&D leo thang và chính sách định giá khắt khe.
Ở đích 2030, AstraZeneca có tiềm năng giữ vị trí top 3 doanh nghiệp ung thư toàn cầu nếu tiếp tục chứng minh lợi ích vượt trội về sống còn và kiểm soát chi phí, trong bối cảnh áp lực cạnh tranh và chiết khấu ngày càng gay gắt.
