By Eric｜FDI News
Washington định vị Hà Nội là đối tác chuỗi cung ứng then chốt, Việt Nam đối mặt với áp lực kép về nâng cấp hạ tầng và công nghệ
Khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tuyên bố tại Hà Nội về việc nâng cấp quan hệ song phương lên mức cao nhất “Đối tác Chiến lược Toàn diện”, vai trò của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Thỏa thuận này không chỉ là một diễn biến địa chính trị quan trọng, mà còn được xem là một bước đi then chốt trong chiến lược “friend-shoring” (sản xuất tại các nước bạn bè) của Mỹ nhằm tái định hình chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. “Cành ô liu” từ Washington mang đến cho Việt Nam những cơ hội đầu tư chưa từng có, nhưng cũng đẩy quốc gia này vào một cuộc vật lộn đầy cam go: làm thế nào để trên nền tảng hiện có, nhanh chóng đối phó với áp lực khổng lồ khi trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ cao.
Nâng cấp lịch sử: Từ kẻ thù đến đối tác then chốt
Việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ không phải là chuyện một sớm một chiều, mà là kết quả của nhiều thập kỷ xây dựng lòng tin lẫn nhau. Từ kẻ thù trên chiến trường năm xưa, đến nay chia sẻ một mối quan hệ ngoại giao ở cấp độ cao nhất, điều này đánh dấu sự tương đồng sâu sắc về lợi ích kinh tế và an ninh giữa hai bên. Đối với Mỹ, một Việt Nam vững mạnh về kinh tế và độc lập về chính trị là một trụ cột quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhằm cân bằng ảnh hưởng trong khu vực. Việc ký kết quan hệ đối tác này đã chính thức đưa Việt Nam vào vòng tròn kinh tế đáng tin cậy của Mỹ, với ý định chuyển một phần chuỗi cung ứng đang phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc, đặc biệt là khâu đóng gói và kiểm thử bán dẫn, sang Việt Nam.
Cơ hội từ vai trò trung tâm chuỗi cung ứng mới
Trọng tâm của lần hợp tác này tập trung vào lĩnh vực kinh tế và công nghệ. Thỏa thuận đã mở đường cho các doanh nghiệp Mỹ mở rộng đầu tư tại Việt Nam, đặc biệt là trong ngành công nghiệp bán dẫn. Nhiều gã khổng lồ công nghệ Mỹ, bao gồm Intel, Amkor Technology và Synopsys, đã công bố hoặc đang mở rộng quy mô hoạt động tại Việt Nam. Làn sóng đầu tư này được kỳ vọng sẽ tạo ra một lượng lớn việc làm lương cao cho Việt Nam, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu ngành nghề từ sản xuất thâm dụng lao động truyền thống sang các ngành công nghệ có giá trị gia tăng cao. Xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng này được coi là động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất cho kinh tế Việt Nam trong thập kỷ tới.
Những thách thức cam go Việt Nam phải đối mặt
Đi cùng với cơ hội là những thách thức to lớn, và Việt Nam đang phải nỗ lực để khắc phục những yếu điểm của mình. Đầu tiên là sự thiếu hụt về cơ sở hạ tầng, đặc biệt là nguồn cung cấp điện ổn định. Ngành sản xuất công nghệ cao đòi hỏi sự ổn định điện năng rất khắt khe, trong khi tình trạng thiếu điện thường xuyên xảy ra ở Việt Nam trong những năm gần đây đã trở thành mối lo ngại lớn nhất của các nhà đầu tư nước ngoài. Thứ hai là sự thiếu hụt nghiêm trọng về nhân lực kỹ thuật cao. Mặc dù Việt Nam có cơ cấu dân số trẻ, nhưng số lượng kỹ sư và nhân viên kỹ thuật có kiến thức chuyên môn về bán dẫn, trí tuệ nhân tạo còn rất hạn chế, khó đáp ứng được nhu cầu phát triển nhanh chóng của ngành. Ngoài ra, các thủ tục hành chính phức tạp và sự thiếu chắc chắn của môi trường pháp lý cũng có thể trở thành rào cản cho việc triển khai các dự án đầu tư.
Tìm kiếm sự cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc
Việc Việt Nam thắt chặt quan hệ với Mỹ lần này chắc chắn là một bước đi then chốt trong bàn cờ địa chính trị phức tạp. Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải thận trọng trong việc xử lý mối quan hệ với người láng giềng phương Bắc – Trung Quốc. Trung Quốc không chỉ là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam mà còn là một nguồn cung quan trọng ở thượng nguồn chuỗi cung ứng. Hà Nội từ lâu đã theo đuổi chính sách “ngoại giao cây tre”, tức là duy trì sự linh hoạt và cân bằng giữa các cường quốc, tránh chọn phe. Làm thế nào để vừa hưởng lợi kinh tế từ Mỹ, vừa duy trì quan hệ ổn định với Trung Quốc, tránh gây ra những xung đột không cần thiết, sẽ là bài toán khó khăn nhất trong chính sách đối ngoại của Việt Nam trong tương lai. Chiến lược cân bằng này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của Việt Nam với tư cách là một nút giao mới của kinh tế toàn cầu.
Khuôn khổ của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt – Mỹ đã được thiết lập, và trọng tâm trong tương lai sẽ hoàn toàn chuyển sang cấp độ thực thi. Thị trường toàn cầu đang theo dõi sát sao liệu chính phủ Việt Nam trong vài năm tới có thể đưa ra các chính sách cụ thể và hiệu quả để giải quyết các vấn đề cốt lõi như hạ tầng năng lượng, đào tạo nhân tài và hiệu quả hành chính hay không. Sự thành bại của những cải cách này sẽ quyết định trực tiếp liệu Việt Nam có thể nắm bắt được cơ hội lịch sử này để vươn lên thành một ngôi sao công nghệ mới của toàn cầu, hay sẽ rơi vào tình thế khó khăn do chuẩn bị không đủ.
