By Eric｜FDI News
Khi Washington tìm cách xây dựng một liên minh kinh tế vững chắc hơn ở châu Á để cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc, quan hệ thương mại giữa Mỹ và Việt Nam đang bước vào một thời khắc quyết định. The New York Times chỉ ra rằng, một thỏa thuận thương mại tiềm năng không chỉ là sự làm sâu sắc thêm hợp tác kinh tế, mà còn là một bước đi quan trọng trong việc dịch chuyển chuỗi cung ứng trong bối cảnh địa chính trị hiện nay.
Đối tác Chiến lược Toàn diện: Không chỉ là thương mại, mà là một phần của cuộc chơi địa chính trị
Năm 2023, Mỹ và Việt Nam đã chính thức nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, một động thái được nhiều người xem là sự mở rộng quan trọng của “Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” của Mỹ. Mục tiêu cốt lõi không chỉ nằm ở việc thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch thương mại song phương, mà ý nghĩa sâu xa hơn là xây dựng một chuỗi cung ứng linh hoạt và đa dạng để đối phó với cuộc cạnh tranh lâu dài giữa Mỹ và Trung Quốc. Đối với Mỹ, Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế như vị trí địa lý thuận lợi, chi phí lao động tương đối thấp và môi trường chính trị ổn định, là lựa chọn lý tưởng để tiếp nhận năng lực sản xuất chuyển từ Trung Quốc sang. Đặc biệt trong các lĩnh vực bán dẫn, khoáng sản thiết yếu và công nghệ cao, Mỹ đang tích cực hỗ trợ Việt Nam xây dựng chuỗi công nghiệp bản địa, với ý định tạo ra một cơ sở sản xuất đáng tin cậy “ngoài Trung Quốc” trong cuộc cạnh tranh công nghệ cao tương lai.
Dữ liệu chứng minh: Sự trỗi dậy của “Sản xuất tại Việt Nam” và tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ
Nhãn mác “Sản xuất tại Việt Nam” đang xuất hiện với tốc độ chưa từng thấy trong tầm mắt của người tiêu dùng toàn cầu. Dữ liệu cho thấy, trong mười năm qua, kim ngạch thương mại song phương Việt-Mỹ đã tăng gần năm lần, vượt mốc 123 tỷ USD vào năm 2023. Việt Nam đã trở thành một trong những đối tác thương mại quan trọng của Mỹ tại châu Á. Apple đã chuyển phần lớn dây chuyền sản xuất AirPods và một phần dây chuyền MacBook, iPad sang Việt Nam; Samsung đã đầu tư hơn 20 tỷ USD vào Việt Nam, biến nơi đây thành cơ sở sản xuất lớn nhất toàn cầu của họ; Intel cũng có nhà máy đóng gói và kiểm thử lớn nhất thế giới tại Việt Nam. Làn sóng đầu tư này không chỉ tạo ra nhiều việc làm mà còn thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp phụ trợ trong nước, hình thành một cơ cấu xuất khẩu với các trụ cột là sản phẩm điện tử, dệt may, đồ gỗ và nông sản.
Cơ hội và thách thức: Việt Nam đối mặt với áp lực từ dịch chuyển chuỗi cung ứng như thế nào
Cơ hội chưa từng có đi kèm với những thách thức to lớn. Sự đổ bộ nhanh chóng của các chuỗi cung ứng đã tạo ra áp lực khổng lồ lên cơ sở hạ tầng của Việt Nam (như cảng biển, hệ thống điện, logistics). Mặc dù chính phủ Việt Nam đang tích cực đầu tư xây dựng, nhưng vẫn khó có thể đáp ứng kịp thời nhu cầu tăng trưởng. Thứ hai, việc nâng cấp công nghiệp đòi hỏi một lượng lớn nhân tài kỹ thuật và quản lý chất lượng cao, hệ thống giáo dục và đào tạo nghề của Việt Nam vẫn cần thời gian để bù đắp khoảng trống này. Ngoài ra, để chuyển đổi từ lắp ráp thâm dụng lao động sang nghiên cứu phát triển và thiết kế có giá trị gia tăng cao, Việt Nam vẫn còn một chặng đường dài phía trước. Làm thế nào để vừa tận hưởng lợi ích từ địa chính trị, vừa giải quyết các nút thắt phát triển nội tại là bài toán cốt lõi mà chính phủ Việt Nam phải đối mặt.
Nghệ thuật cân bằng: Chính sách ngoại giao thực dụng của Việt Nam giữa Trung Quốc và Mỹ
Mặc dù quan hệ với Mỹ ngày càng thân thiết, Việt Nam luôn theo đuổi chính sách ngoại giao “cây tre” độc lập, tự chủ và thực dụng (linh hoạt mà kiên cường). Việt Nam có đường biên giới dài và mối liên kết kinh tế-thương mại sâu sắc với Trung Quốc, và Trung Quốc cho đến nay vẫn là đối tác thương mại lớn nhất và là nhà cung cấp nguyên liệu quan trọng của Việt Nam. Do đó, trong khi tăng cường hợp tác với Mỹ, Việt Nam cũng nỗ lực duy trì mối quan hệ ổn định với Trung Quốc, tránh rơi vào tình thế “chọn phe”. Chiến lược tìm kiếm sự cân bằng giữa hai cường quốc này không chỉ là lựa chọn thực tế để tối đa hóa lợi ích quốc gia, mà còn mang lại cho Việt Nam một không gian chiến lược độc đáo trong quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trong tương lai, tiến triển của các thỏa thuận thương mại Việt-Mỹ sẽ tiếp tục là một chỉ báo để quan sát động thái của chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc Việt Nam có thể chuyển hóa cơ hội địa chính trị hiện tại thành động lực tăng trưởng kinh tế bền vững, đồng thời khéo léo duy trì sự cân bằng trong chính sách ngoại giao đa phương, sẽ là vấn đề cốt lõi cho sự phát triển trong tương lai của đất nước.
