By Eric｜FDI News
Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng và rủi ro địa chính trị ngày càng sâu sắc trên toàn cầu, nhà lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu của Nhật Bản, ông Fujio Mitarai, Chủ tịch kiêm CEO của Tập đoàn Canon, gần đây đã đưa ra một lời kêu gọi quan trọng trong một cuộc phỏng vấn độc quyền. Ông hối thúc chính phủ Nhật Bản cần tích cực đóng vai trò lãnh đạo, lấy Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) làm nền tảng để thiết lập một khối kinh tế châu Á hoàn toàn mới, nhằm đối phó với sự hỗn loạn của chuỗi cung ứng toàn cầu do chính sách thuế quan cao của Mỹ gây ra.
Phát biểu này không chỉ đơn thuần là chiến lược đối phó của một tập đoàn đa quốc gia, mà còn là một ý tưởng chiến lược vĩ mô được đưa ra bởi một nhân vật cốt lõi trong giới công nghiệp Nhật Bản, vào thời điểm then chốt khi sự đối đầu Mỹ-Trung trở thành trạng thái bình thường mới và mô hình toàn cầu hóa đang dịch chuyển. Nó cho thấy sự lo lắng sâu sắc của các doanh nghiệp trước làn sóng chủ nghĩa đơn phương, đồng thời chỉ ra một con đường khả thi lấy chủ nghĩa đa phương và hội nhập khu vực làm giải pháp. Điều này mang ý nghĩa gợi mở và cảnh báo quan trọng đối với các quốc gia châu Á khác, đặc biệt là Đài Loan, vốn cũng ở vị trí cốt lõi trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tiếng vọng từ lịch sử: Từ thương mại tự do đến rào cản thuế quan cao
Trong cuộc phỏng vấn, ông Fujio Mitarai đã nhìn lại giai đoạn thịnh vượng kéo dài hàng thập kỷ sau Thế chiến thứ hai, dưới sự dẫn dắt của hệ thống thương mại tự do do Mỹ khởi xướng. Tuy nhiên, cùng với sự trỗi dậy của năng lực sản xuất ở các quốc gia khác, xung đột thương mại ngày càng gia tăng, cuối cùng dẫn đến các vấn đề kinh tế nội tại như “Vành đai Gỉ sét” (Rust Belt) và châm ngòi cho làn sóng chủ nghĩa bảo hộ hiện nay. “Chính quyền Trump cố gắng phục hưng ngành sản xuất của Mỹ bằng chính sách thuế quan cao,” ông Mitarai phân tích, “nhưng con đường này rất khó thành công. Chỉ dựa vào thuế quan không thể bù đắp được khoảng cách dài hạn của Mỹ so với Nhật Bản, Đức trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như ô tô và thép.”
Gông cùm của chuỗi cung ứng: Thế khó của doanh nghiệp trên bàn cờ toàn cầu
Chính sách thuế quan cao đã gây ra sự phá vỡ trên thực tế đối với hoạt động của các doanh nghiệp toàn cầu. Ông Mitarai lấy Canon làm ví dụ, mặc dù thị trường Mỹ chiếm khoảng 30% doanh thu toàn cầu, việc xây dựng nhà máy riêng cho từng bộ phận kinh doanh trong bốn lĩnh vực chính của hãng (như thiết bị y tế, máy in đa chức năng) tại đây là hoàn toàn không khả thi về mặt thương mại. “Ngay cả khi bạn đặt nhà máy ở Mỹ, bạn cũng không thể mua được tất cả nguyên liệu và linh kiện cần thiết,” ông thẳng thắn nói. “Việc sản xuất tại Mỹ bằng các linh kiện nhập khẩu chịu thuế cao sẽ chỉ đẩy chi phí lên cao.” Sự bất ổn này đã làm xáo trộn nghiêm trọng đến việc bố trí và nhịp độ hoạt động của các doanh nghiệp trên toàn thế giới.
Giải pháp của châu Á: Con đường hội nhập khu vực với CPTPP làm trung tâm
Đối mặt với tình thế khó khăn, ông Mitarai hướng tầm nhìn về châu Á và gọi CPTPP, hiệp định được thúc đẩy bởi cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, là “báu vật của Nhật Bản”. Ông tin rằng đây là chìa khóa để phá vỡ thế bế tắc hiện tại và ổn định kinh tế toàn cầu. “Tôi hy vọng chính phủ Nhật Bản sẽ mạnh mẽ thúc đẩy CPTPP, vạch ra một hướng đi rõ ràng cho sự phát triển của khu vực kinh tế châu Á.”
Quan điểm này cũng nhận được sự hưởng ứng từ các tổ chức kinh tế thương mại trong khu vực. Ông Hoàng Chấn Cương, Chủ tịch Hội đồng Xúc tiến Phát triển Thương mại ASEAN, cho biết: “Quan điểm của ông Mitarai đã chỉ ra đúng mấu chốt vấn đề. Dưới sự bất ổn của chuỗi cung ứng do chính trị cường quyền gây ra, việc hội nhập khu vực với CPTPP làm trung tâm không chỉ là cơ hội cho Nhật Bản, mà còn là kỳ vọng chung của các nước ASEAN để ổn định môi trường kinh tế thương mại và chống lại tác động của chủ nghĩa đơn phương. Nếu các nền kinh tế như Đài Loan có thể tham gia, họ sẽ mang lại thêm sự đa dạng về công nghệ và sức bật cho khối kinh tế mới này.”
Lời kêu gọi của ông Mitarai thực chất đang phác thảo một bản đồ chi tiết về một trật tự thương mại mới dựa trên luật lệ và lấy châu Á làm trung tâm. Tại ngã tư đường của toàn cầu hóa, việc Nhật Bản có thể đảm nhận vai trò lãnh đạo, tập hợp sức mạnh các bên để xây dựng CPTPP thành một khối kinh tế ổn định đủ sức đối trọng với làn sóng chủ nghĩa bảo hộ hay không, không chỉ là một phép thử đối với trí tuệ chính trị của Nhật Bản, mà còn sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến cục diện chính trị – kinh tế toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.
