Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia 8 (PDP8) khơi mào cho động cơ đầu tư hàng trăm tỷ USD, các nhà đầu tư nước ngoài và những người khổng lồ trong nước chạy đua giành vị thế, trong đó chuỗi cung ứng của Đài Loan đóng vai trò then chốt.
FDI News Editorial Desk | July 15, 2025
Việt Nam, từng là một cơ sở sản xuất trong quá khứ, đang tự tạo ra một động lực tăng trưởng xanh mới mạnh mẽ với tốc độ đáng kinh ngạc. Sự quyết tâm về chính sách của chính phủ Hà Nội, dòng vốn quốc tế ồ ạt chảy vào và chuỗi cung ứng nội địa ngày càng trưởng thành, ba yếu tố này đang cùng nhau đưa Việt Nam tiến vào trung tâm của sân khấu năng lượng sạch toàn cầu, báo hiệu một sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế sâu sắc.
Đây không chỉ là câu chuyện về sản xuất điện, mà là một chiến lược bố trí liên quan đến năng lực cạnh tranh quốc gia trong nhiều thập kỷ tới. Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia 8 (PDP8) mà chính phủ Việt Nam phê duyệt vào năm 2023 đã vạch ra một lộ trình rõ ràng cho sự tự chủ về năng lượng và nâng cấp công nghiệp của đất nước. Kế hoạch này đặt ra mục tiêu đầy tham vọng – dự kiến đến năm 2030, tỷ trọng sản xuất điện từ năng lượng tái tạo sẽ đạt từ 30,9% đến 39,2% và kế hoạch đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Văn kiện này không chỉ là một bản kế hoạch chi tiết, mà còn giống như một lá thư mời gửi đến các nhà đầu tư toàn cầu, chính thức khởi động sự chuyển dịch mô hình trong lĩnh vực năng lượng của Việt Nam.
Sự đặt cược chiến lược của vốn đầu tư nước ngoài: Bố cục toàn diện từ trang trại gió đến nhà máy
Phản ứng của dòng vốn quốc tế đối với PDP8 diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ. Điều họ nhìn thấy không chỉ là nhu cầu điện năng khổng lồ trong nước của Việt Nam, mà còn là vị thế chiến lược của Việt Nam trong quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Tập đoàn điện gió ngoài khơi khổng lồ của Đan Mạch, Ørsted, đã ký một biên bản ghi nhớ hợp tác với Tập đoàn T&T của Việt Nam, lên kế hoạch phát triển các dự án điện gió ngoài khơi với tổng công suất hàng gigawatt (GW) tại Việt Nam, quy mô đầu tư này có thể coi là một hình mẫu. Ông Per Mejnert Kristensen, Chủ tịch khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của Ørsted, đã nhiều lần công khai phát biểu: “Bờ biển và tài nguyên gió của Việt Nam mang lại tiềm năng để trở thành một siêu cường điện gió ngoài khơi ở Đông Nam Á.”
Làn sóng đầu tư này cũng thể hiện rõ trong lĩnh vực sản xuất năng lượng mặt trời. Công ty dẫn đầu về công nghệ năng lượng mặt trời của Mỹ, First Solar, đã sớm đầu tư hơn 1 tỷ USD vào tỉnh Bình Dương, Việt Nam, để thành lập một trong những cơ sở sản xuất mô-đun năng lượng mặt trời lớn nhất toàn cầu của mình. Động thái này không chỉ là sự thể hiện của chiến lược “Trung Quốc + 1”, mà còn chứng tỏ năng lực sản xuất của Việt Nam đã được các doanh nghiệp hàng đầu quốc tế công nhận, có khả năng đáp ứng các sản phẩm tiêu chuẩn kỹ thuật cao. Dòng vốn đầu tư nước ngoài đang chuyển từ các ngành công nghiệp thâm dụng lao động trong quá khứ sang chuỗi công nghiệp năng lượng thâm dụng vốn và công nghệ.
Nâng cấp chuỗi cung ứng: Doanh nghiệp Đài Loan đóng vai trò “Người trao quyền” giá trị cao
Làn sóng này không chỉ giới hạn ở việc xây dựng các nhà máy điện cuối cùng, mà còn mở rộng lên việc địa phương hóa chuỗi cung ứng giá trị cao, và đây chính là cơ hội tuyệt vời để các doanh nghiệp Đài Loan tham gia. Công ty năng lượng mặt trời lớn của Đài Loan, TSEC (Yuan High-Tech), là một minh chứng xuất sắc cho xu hướng này. Dựa vào sự tích lũy công nghệ trong lĩnh vực tấm pin và mô-đun năng lượng mặt trời hiệu suất cao, TSEC đang tích cực đánh giá khả năng thành lập cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Động thái này không chỉ nhằm tiếp cận thị trường cuối cùng rộng lớn ở Đông Nam Á, mà còn nhắm đến giá trị chiến lược của Việt Nam như một nút thắt mới trong chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời toàn cầu.
Một nhà phân tích công nghiệp quen thuộc với chiến lược của TSEC chỉ ra: “Vai trò của TSEC không chỉ là một nhà sản xuất, mà là ‘người trao quyền’. Họ có thể mang đến công nghệ sản xuất cao cấp và kinh nghiệm quản lý cho Việt Nam, giúp Việt Nam nâng cấp từ việc lắp ráp mô-đun đơn thuần lên sản xuất tấm pin mặt trời (solar cell) có giá trị gia tăng cao hơn. Điều này cực kỳ quan trọng để Việt Nam xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp năng lượng mặt trời tự chủ và hoàn chỉnh.” Thông qua việc hợp tác với các đối tác địa phương, các doanh nghiệp Đài Loan như TSEC đang giúp chuỗi công nghiệp năng lượng sạch của Việt Nam hoàn thiện mắt xích quan trọng nhất.
Sự trỗi dậy của những người khổng lồ trong nước và việc tìm kiếm các nguồn năng lượng đa dạng
Trong bữa tiệc chuyển đổi năng lượng này, các doanh nghiệp bản địa của Việt Nam cũng không hề vắng mặt. Doanh nghiệp đa ngành trong nước Trung Nam Group đã trở thành nhà phát triển năng lượng tái tạo lớn nhất Việt Nam, khu phức hợp năng lượng mặt trời và gió quy mô lớn mà họ xây dựng tại tỉnh Ninh Thuận là biểu tượng cho quyết tâm của chính phủ Việt Nam trong việc hỗ trợ các thế lực trong nước.
Đồng thời, các bên tham gia thị trường cũng ngày càng đa dạng. Coro Energy, một công ty năng lượng tập trung vào thị trường Đông Nam Á, cũng đang tích cực tìm kiếm cơ hội phát triển điện gió trên bờ và năng lượng mặt trời áp mái tại Việt Nam, cho thấy sức hấp dẫn của thị trường đang lan rộng từ các cơ sở hạ tầng quy mô lớn sang các kịch bản ứng dụng thương mại đa dạng hơn. Bối cảnh cạnh tranh đa dạng được tạo thành bởi các gã khổng lồ quốc tế, các doanh nghiệp đầu ngành địa phương và những người tham gia thị trường ngách này đảm bảo sức sống và sự đổi mới liên tục của thị trường.
Câu chuyện về năng lượng xanh của Việt Nam đã chuyển từ “cổ phiếu tiềm năng” sang “hiện tại tiếp diễn”. Với việc các lợi ích từ chính sách PDP8 tiếp tục được phát huy và chuỗi cung ứng ngày càng hoàn thiện, quốc gia Đông Nam Á này đang vững bước trên con đường từ “công xưởng thế giới” đến “trung tâm năng lượng xanh”. Đây không chỉ là một cuộc cách mạng năng lượng, mà còn là một cuộc bố trí chiến lược quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong nhiều thập kỷ tới.
