Được thúc đẩy bởi làn sóng FDI và chiến lược “Trung Quốc + 1”, Việt Nam đang từ một cơ sở lắp ráp điện tử chuyển mình thành một mắt xích trọng yếu trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
FDI News Editorial Desk | July 15, 2025
Tại các khu công nghệ cao ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, một cuộc cách mạng thầm lặng đang diễn ra. Các mảng địa chính trị của ngành bán dẫn toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ, và Việt Nam, với tốc độ vượt ngoài mong đợi, đang nổi lên từ một nhà máy lắp ráp sản phẩm điện tử truyền thống thành một người chơi quan trọng không thể bỏ qua trong cuộc đua này, đặc biệt trong lĩnh vực đóng gói và kiểm thử (packaging and testing) chip ở giai đoạn cuối.
Đây không chỉ là một câu chuyện khác về một cơ sở sản xuất ở châu Á. Động lực cốt lõi của xu hướng này là sự theo đuổi cấp thiết về “tính bền vững” của chuỗi cung ứng từ các gã khổng lồ công nghệ toàn cầu. Trong khuôn khổ chiến lược “Trung Quốc + 1”, Việt Nam, với môi trường chính trị ổn định, chính sách đầu tư tích cực và chất lượng lao động ngày càng được nâng cao, đã thành công thu hút dòng vốn hàng tỷ đô la, với mục tiêu xây dựng một cụm sản xuất bán dẫn có chiều sâu chiến lược bên ngoài Trung Quốc. Ý nghĩa của sự chuyển đổi này nằm ở chỗ nó báo hiệu vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị công nghệ cao toàn cầu đang có một bước nhảy vọt về cấu trúc.
Canh bạc của những gã khổng lồ: FDI châm ngòi cho động cơ bán dẫn Việt Nam
Dấu hiệu rõ ràng nhất của sự chuyển đổi này là hành động thực tế của các doanh nghiệp hàng đầu. Nhà máy đóng gói và kiểm thử tiên tiến của gã khổng lồ chip của Mỹ Intel tại Khu Công nghệ cao Sài Gòn là nền tảng cho ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam, với quy mô đầu tư hơn 1,5 tỷ đô la, đến nay vẫn là dự án đầu tư đơn lẻ lớn nhất trong lĩnh vực công nghệ của Việt Nam. Sự hiện diện lâu dài của Intel không chỉ đào tạo ra thế hệ kỹ sư bán dẫn đầu tiên của Việt Nam mà còn như một thỏi nam châm, thu hút toàn bộ hệ sinh thái dịch chuyển đến gần hơn.
Theo sau là tập đoàn khổng lồ của Hàn Quốc Samsung. Mặc dù đầu tư của họ tại Việt Nam chủ yếu tập trung vào điện thoại thông minh và các sản phẩm điện tử tiêu dùng, nhưng năng lực sản xuất khổng lồ của chính họ đã tạo ra nhu cầu rất lớn tại chỗ đối với các linh kiện bán dẫn. Gần đây, Samsung còn công bố kế hoạch sản xuất linh kiện bán dẫn tại Việt Nam, một động thái được coi là cột mốc quan trọng cho sự nâng cấp của ngành công nghiệp Việt Nam.
Người chơi nặng ký mới nhất là nhà cung cấp dịch vụ đóng gói và kiểm thử bán dẫn thuê ngoài (OSAT) hàng đầu thế giới Amkor Technology. Công ty này đã đầu tư 1,6 tỷ đô la để xây dựng một nhà máy thông minh hoàn toàn mới tại tỉnh Bắc Ninh, đây là cơ sở sản xuất giai đoạn cuối của ngành bán dẫn có quy mô lớn nhất Việt Nam cho đến nay. Trong một tuyên bố công khai, ông Kim Yong-Nam, Tổng giám đốc Amkor Việt Nam, nhấn mạnh: “Mạng lưới chuỗi cung ứng mạnh mẽ và sự hỗ trợ của chính phủ Việt Nam là những yếu tố then chốt để chúng tôi chọn nơi này.” Khoản đầu tư này cho thấy rõ vị thế chiến lược của Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất giai đoạn cuối của ngành bán dẫn toàn cầu (đóng gói, kiểm thử) đã được xác lập.
Sự mở rộng của “Chuỗi cung ứng Đài Loan”: Từ Foxconn đến Innolux trong bố cục chiến lược
Trong làn sóng này, vai trò của các nhà sản xuất công nghệ Đài Loan là cực kỳ quan trọng. Là nhà sản xuất điện tử theo hợp đồng hàng đầu thế giới, Hon Hai Precision Industry (Foxconn) đã triển khai quy mô lớn ở miền Bắc Việt Nam, sản xuất máy tính xách tay và máy tính bảng cho các khách hàng như Apple. Sự hiện diện của Foxconn không chỉ là sự dịch chuyển năng lực sản xuất, mà còn mang cả một hệ thống quản lý chuỗi cung ứng hoàn thiện vào Việt Nam.
Và hệ sinh thái này đang ngày càng trở nên hoàn chỉnh hơn. Nhà sản xuất tấm nền màn hình lớn của Đài Loan, Innolux Corporation, gần đây có tin đang đánh giá kế hoạch xây dựng một nhà máy mô-đun tấm nền giai đoạn cuối tại Việt Nam. Động thái này được thị trường giải thích là một tín hiệu quan trọng. Chiến lược của Innolux rõ ràng là để phục vụ các khách hàng cốt lõi như Foxconn ở cự ly gần, rút ngắn khoảng cách chuỗi cung ứng và giảm thiểu rủi ro địa chính trị. Một nhà phân tích trong ngành, người quen thuộc với kế hoạch này, chỉ ra: “Nếu Innolux đặt chân đến Việt Nam, họ sẽ thông suốt ‘dặm cuối cùng’ từ ‘tấm nền’ đến ‘lắp ráp hệ thống’, hình thành một ‘cụm cung ứng của các công ty Đài Loan’ hiệu quả hơn ngay tại địa phương. Đây không còn là sự cân nhắc chi phí đơn thuần, mà là một vị thế chiến lược tập trung vào toàn bộ hệ sinh thái chuỗi cung ứng.”
Lợi thế chính sách và thách thức nhân tài: Bài toán kép của Hà Nội
Thái độ tích cực của Chính phủ Việt Nam là chất xúc tác cho tất cả những điều này. Thông qua việc cung cấp các ưu đãi thuế hấp dẫn, đơn giản hóa thủ tục đầu tư và đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng, Việt Nam đã thành công trong việc biến ý chí quốc gia thành niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, sự nâng cấp công nghiệp nhanh chóng cũng mang lại những thách thức mới, trong đó cốt lõi nhất là thiếu hụt nhân tài công nghệ cao.
Để đối phó với thách thức này, Chính phủ Việt Nam đang hợp tác với các doanh nghiệp để tăng cường giáo dục STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) tại các trường đại học, và khuyến khích các chuyên gia công nghệ người Việt ở nước ngoài trở về. Đây là một cuộc chạy đua với thời gian, và việc Việt Nam có thể tiếp tục đào tạo đủ số lượng kỹ sư và kỹ thuật viên đạt chuẩn hay không sẽ là chìa khóa quyết định liệu họ có thể thực sự chuyển mình từ một “cơ sở sản xuất” thành một “cường quốc công nghệ” hay không.
Con đường trỗi dậy của Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn không phải là một con đường bằng phẳng, nhưng những bước tiến của họ rất vững chắc và rõ ràng. Từ sự đầu tư sâu rộng của Intel, đến canh bạc lớn của Amkor, và kế hoạch tiềm năng của Innolux, cán cân quyền lực của chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu đang có những thay đổi tinh tế nhưng sâu sắc. Câu chuyện của Việt Nam là một câu chuyện về việc nắm bắt thời cơ và đón nhận sự thay đổi. Quốc gia Đông Nam Á này không chỉ đang lắp ráp các sản phẩm điện tử của tương lai, mà còn đang xây dựng chính mình để trở thành một trung tâm mới không thể thiếu trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
